«ققنوس و قمری و شکایت عاشق»؛ ویلیام شکسپیر؛ ترجمه امید طبیب‌زاده؛ نشر چشمه توصیف معشوق؛ از نقصان تا کمال
تاریخ انتشار: ۱۶ دی ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۵۸۴۳۸۶
«ققنوس و قمری و شکایت عاشق»
نویسنده: ویلیام شکسپیر
ترجمه: امید طبیب‌زاده
ناشر: چشمه، چاپ اول 1399
212 صفحه، 40000 تومان
***
توانمندی‌های شاعریِ شکسپیر اغلب زیر سایه‌ی شهرت نمایشنامه‌نویسی‌اش گم شده است. اما شکسپیر در زمان حیات‌اش به همان اندازه که به خاطر نمایشنامه‌هایش معروف بود، برای اشعار غیرنمایشی‌اش هم در مرکز توجه قرار داشت.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
بر همین مبنا غزلواره‌های شکسپیر که برجسته‌ترین آنها «ققنوس و قمری» و «شکایت عاشق» هستند نیز بسیار مهجور واقع شده‌اند. اشعاری که استعداد حیرت‌انگیز او را در پرداختن تصاویر ناب غنایی و تبحر بی‌رقیب‌اش را در وزن و بحر شعری به نمایش می‌گذارند. این اشعار از تنوع موضوعی بسیار و همچنین آغاز و میانه‌ی حساب‌شده‌ای همچون نمایشنامه‌های شکسپیر برخوردارند. در واقع همین مهارت او در ترسیم ابعاد گوناگون غرایز ناب انسانی است که از او نمایشنامه‌نویسی برجسته ساخته است. او از درک جامع‌اش از عواطف و خصوصیات شخصیتی انسان‌ها، برای غنا بخشیدن به قصه‌ی نمایشنامه‌هایش نیز بهره‌ی بسیار گرفته و هر نبوغی که در پرداخت شعر داشته به نمایشنامه هم منتقل کرده است. شکسپیر در غزلواره‌هایش رویکردی موقعیت‌محور دارد. از نقطه‌ای آغاز می‌کند که داستانی شورانگیز در دل خود دارد، سپس مضمون را بسط می‌دهد و نهایتاً به نقطه‌ی استنتاج و اختتامی متناسب با موقعیت می‌رسد.
شکسپیر نه تنها به عروض که به موسیقی نیز برای کار خود توجه می‌کند. او به این موسیقی نیاز دارد تا بندهای هر غزلواره را از لحاظ آوایی نظم و نظامی مضاعف ببخشد. بن جانسون در مقدمه‌ی اولین مجموعه آثار او از مصراع‌های شکسپیر با لقب «خوش‌آهنگ و خوش‌تراش» یاد می‌کند. او کوشیده است از تمامی امکانات زبان و موسیقی دوره‌ی خود برای آفرینش شعری غنایی بهره بگیرد.
جنبه‌ی متمایز دیگر غزلواره‌های شکسپیر استفاده از قابلیت پردازش درام برای ایجاد سبکی متفاوت در لحن غنایی است. دقیقاً به همین خاطر است که تشبیهات او راهی خلاف جهت معمول شاعران هم‌دروه‌اش طی می‌کند. توصیف او از معشوق گاه در جهت به رخ کشیدن نقصان است تا کمال: «چشمان بانوی من هیچ به خورشید نمی‌مانند /و مرجان به مراتب سرخ‌تر از لبان اوست /و اگر برف سفید است پس سینه‌ی او گندمگون است /و اگر زنجیرِ گیسوانِ یار باید طلایی باشد /پس بر سرِ وی زنجیره‌های سیاه روییده است /من گل‌های صورتی و سرخ و سفید بسیاری دیده‌ام /اما هرگز چنان گل‌هایی را بر گونه‌ی وی ندیده‌ام /و نشاطی که در بعضی عطرها نهفته است /بیشتر است از بویی که از نفس بانوی من برمی‌خیزد.»
شعر «ققنوس‌وقمری» از آن جهت شایان توجه است که توانایی شکسپیر را در سرودن غزلواره‌ای تمثیلی به رخ می‌کشد. این شعر نقطه تلاقی هوشمندیِ نمایش‌پردازانه‌ی شکسپیر با نبوغ شاعری اوست و برای اولین بار در آستانه‌ی قرن هفدهم با اشعاری از بن جانسون، جورج چپمن و جان مارستون در مجموعه‌ای به نام «شهید عشق» یا «شکایت روزالین» منتشر شده است. شرح مجلس سوگ ققنوس و قمری، مضمون اصلی شعر را تشکیل می‌دهد. عاشق و معشوقی حقیقی که در عشق به تنی یگانه تبدیل می‌شوند و تا پایان عمر خود به عشق پُرمصیبت و جانگداز خود پایبند می‌مانند و در نهایت هم در یک آتش می‌سوزند و خاکستر می‌شوند و از خاکسترشان زندگی نوینی آفریده می‌شود. در این مجلس ذکر مصایب و مرثیه‌سرایی مرغان گردهم می‌آیند تا در وصف عشق ناب و راستین سخن بگویند. هر یک از موجودات حاضر در محفلِ شعر نماینده‌ی شخصیتی تاریخی در دنیای واقعی است. در تقسیم‌بندی آثار تمثیلی عصر شکسپیر دو دسته‌ی تاریخی-سیاسی و مفهومی قابل تأمل‌اند که این اثر شکسپیر واجد خصوصیات هر دو گروه است. محققین با ردیابی این تمثیل به وقایعی در دربار الیزابت اول رسیده‌اند. اما کاوش عمیق‌تر در شعر منتقدین ادبی را به دغدغه‌های فلسفی عصرشکسپیر نیز رسانده است. از این‌رو ققنوس و قمری دارای اشارات بیرون‌متنی فراوانی است که هریک به شخصیتی حقیقی در تاریخ سیاست و ادبیات تعلق دارند. اما قابلیت تأویل این غزلواره به همین‌جا ختم نمی‌شود و رشته‌ای است که سری دراز و پرقصه دارد.
شعر «شکایت عاشق» نسبت به سایر غزلواره‌های شکسپیر مهجورتر است. شعر داستانی از عشقی یک‌طرفه و نامتعارف را روایت می‌کند. زنی فریب جوانی دلربا و هوسران را می‌خورد و بر سر این عشق نافرجام تمامی زندگی خود را می‌بازد. زن شرح غم جانسوز عشق خود را برای پیرمردی بیان می‌کند و استعاره‌های او حکایت از تصویری ماورای زمینی از معشوق در ذهن عاشق ناکام دارد. چشم‌اندازی که در آغاز این منظومه به تصویر کشیده می‌شود بسیار شباهت به شعر «ونوس و آدونیس» دارد. چشم‌اندازی که تداعی‌گر جسم و لذتهای تنانه‌ی شخصیت‌های حاضر در شعر است.
دو غزلواره‌ی «ققنوس و قمری» و «شکایت عاشق» از دو جنبه‌ی کاملا متفاوت به مقوله‌ی عشق می‌نگرند. در یکی بعدی اخلاق‌مدارانه و در عین‌حال بدبینانه مورد تمرکز است و در دیگری سخن از وحدتی عارفانه در عشق به میان می‌آید. اما هردو شعر در قابلیت تأویل و ارجاعات تمثیلی و نیز تبحر تکنیکی شاعرشان در تصویرپردازی و قصه‌گویی و نوآوری عروضی به هم شباهت‌های بسیار دارند و شاید بتوان گفت نماینده‌ی دو وجه شخصیتی متمایز و دو دوره‌ی تاریخی بسیار تأثیرگذار از زندگی شکسپیرند که بی‌شک تفسیر و واکاوی آنها نه تنها به شناخت نبوغ و قریحه‌ی بی‌رقیبِ این شاعر، بلکه به درک روشن‌تر از عصری که او در آن زیسته کمک شایانی می‌کند.
منبع: الف
کلیدواژه: شکایت عاشق ی شکسپیر ی بسیار
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.alef.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «الف» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۵۸۴۳۸۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
برنامه‌های جدید کانون پرورش فکری برای بچه‌ها
مدیرکل نظارت بر انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از برنامه‌های جدید این انتشارات برای تولید محتوا و کتاب ویژه گروه سنی کودک و نوجوان گفت. - اخبار فرهنگی -
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، عباس محمددینی، مدیرکل نظارت بر انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، درباره وضعیت کتاب کودک و نوجوان و انتشارات کانون گفت: وضعیت ادبیات کودک و نوجوان در حال حاضر وضعیت مطلوب و بدون مشکلی نیست که بتوان روی آن بحث و اظهار کرد. ادبیات در چند سال اخیر در صنعت نشر، تولید محتوا و کتاب‌سازی دچار افول شده به‌ویژه این ضعف در حوزه ادبیات کودک و نوجوان نیز دیده می‌شود. یکی از مشکلات نیز مراجعه ناشران به ترجمه است که از 25 سال پیش تاکنون با رفتن تمام توان ناشر به این سمت، به ضعف مؤلفان و آثار تألیفی برای گروه سنی کودک و نوجوان انجامیده است.
بازگشت به تألیف
او ادامه داد: در این چند سال که ناشران نگاه‌شان به سمت تالیف بازگشت، اما به دلیل همان ضعف، این صنعت هنوز به مطلوبیت خود نرسیده است. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و انتشارات آن نیز با نگاهی که به بازار و مخاطب خود دارد و با توجه به ریز موضوعاتی که مخاطب در صنعت ترجمه داشته، دوباره به سمت تألیف بازگشته است تا بتواند آن مطلوبیت از دست رفته را برای نشر و ادبیات کودک و نوجوان به صورت بالادستی ایجاد کند.
مدیرکل نظارت بر انتشارات کانون گفت: ما در حال تلاش هستیم و به نویسندگان نوقلم و مؤلفان کودک و نوجوان عرصه می‌دهیم تا بتوانند فعالیت کنند و به محصول برسند، تا آن قوت ایجاد شود و در چند سال آینده بتوانیم به مطلوبیت خود برگردیم.
محمددینی همچنین به ملاک و معیار‌هایی که برای نشر مدنظر قرار می‌گیرد، اشاره کرد و افزود: ادبیات در پایان قرار است یک کودک را برای حضور در اجتماع بسازد و نیازمند تعهد است تا بتواند کودک متعهد بسازد. ادبیات در واقع زیربنا و پایه اصلی است و این زیربنا نمی‌تواند در اختیار آدم‌های غیرمتعهد قرار گیرد. از سوی دیگر تخصص است؛ ادبیات کودک و نوجوان یک امر بسیار تخصص محور است و نمی‌تواند در اختیار افرادی قرار گیرد که تخصص ندارند. این تخصص حتی به روان‌شناسی کودک و نوجوان، نظام‌های تربیتی و... نیز برمی‌گردد.
از «سیمرغ» تا «قاف»؛ طرح‌های جدید کانون برای خلق ادبیات بومیاو با اشاره به اینکه کانون عرصه را برای مؤلفان و مصنّفان متخصص ایجاد کرده است تا بیایند و کار کنند، گفت: انتشارات کانون در گذشته به صاحب قلم بودن افراد تأکید داشت، ما نیز این امر را لازم می‌دانیم، اما به صاحب قلم‌های تازه نفس و کسانی که این امکان برای‌شان تاکنون فراهم نشده بود، نیز اجازه می‌دهیم تا بیایند و در ورطه امتحان قرار گیرند و در حوزه‌های کارشناسی مشغول شوند. تاکنون چند حوزه کارشناسی فعال کرده‌ایم تا آثار این نویسندگان را مورد پالایش قرار دهند و از سوی دیگر اثرشان به همراه متخصصان متعهد و متعدد دیده و سنجیده شود تا هم کارهای‌شان دیده شود و هم مشغول به کار شوند.
انتشار کتاب‌های تعاملی
محمددینی اضافه کرد: در کتاب‌های ترجمه نیز به این سمت می‌رویم تا آثار با تعهد و تخصص را انتخاب کنیم و از مؤلفانی بهره گیریم که در بخش ترجمه حائز این ویژگی‌ها هستند. ما کتاب‌هایی داریم که خاص هستند؛ بنابراین به سراغ مؤلف مترجمانی می‌رویم که ما را به خواسته خود برسانند. در حال حاضر آثار ترجمه در بازار نشر بسیار زیاد است، ضمن اینکه ما در کانون دغدغه رقابت با کسی را نداریم؛ زیرا می‌خواهیم خلأها را پر کنیم و در این پازل نیز به سراغ جاهای خالی رفته‌ایم. وقتی می‌بینیم دیگر انتشاراتی‌ها غایت خود را روی ترجمه گذاشته‌اند، ما به سمت ترجمه‌های بسیار خاص می‌رویم که کار بزرگی در دنیا انجام می‌دهند. در واقع به سراغ آثاری می‌رویم که انتشارات دیگر به خاطر هزینه و یا به دلیل حقوق مؤلف به آن ورود پیدا نمی‌کنند.
او در پاسخ به این سوال که برای کانون بحث ادبیات اهمیت دارد یا وجه بازی و سرگرمی، توضیح داد: در حال حاضر ما چند پروژه همزمان داریم که کتاب‌های‌مان همراه با بازی، سرگرمی و عروسک است. برای آینده نیز کتاب‌های تعاملی را در نظر داریم. این‌ها اصول و جذابیت‌هایی است که در بازارپردازی غیرمحتوایی برای کودک انجام می‌شود. ما در بحث ادبیات نوجوان نیز در حال ورود هستیم تا کتاب‌های‌مان واقعیت افزوده داشته باشند و نوجوانان بتوانند وارد تعامل شوند و برای محتوا و کتاب شاخ و شونه بکشند تا محتوا را بهتر کنند و یا داستان را به سمتی که دوست دارند پیش ببرند.
مدیرکل نظارت بر انتشارات کانون تصریح کرد: پیش از این در این بخش ضعف‌هایی وجود داشت، چرا که محتوای کتاب جامد است نه سیال و این کتاب بود که برای محیط خود تعیین تکلیف می‌کرد و مخاطب نیز آن را می‌پذیرفت. بسیاری از مخاطبان امروز نیز همچنان به همین سو گرایش دارند. اما در حال حاضر بسیاری از کتاب‌ها صوت، عروسک و بازی با خود به همراه دارند و حتی بعضی از این کتاب‌ها سرگرمی با خود به همراه می‌آورند و روی سکوها می‌روند. حتی گاهی تعامل دارند و از مخاطب می‌خواهند تا ادامه داستان را پیش ببرد و یا اینکه تعیین و تکلیف کند. در واقع کتاب‌ها امروز از جماد خارج شده و به سیالیت ورود کرده‌اند. انتشارات کانون نیز در حیطه عملیاتی خود در حال نگارش این موضوع است تا به‌زودی انجام شود.
برنامه‌های جدید کانون برای کتاب‌های صوتی
محمددینی درباره کتاب‌های صوتی و استفاده از صداها و چهره‌های شناخته شده در تولید این آثار نیز توضیح داد و گفت: انتشارات کانون به سمتی می‌رود که سکوی خاص خودش را در این بخش داشته باشد. ما پیش از این در بخش کتب صوتی فعالیت‌هایی داشتیم و برای تولید این کتاب‌های صوتی به سراغ هنرمندان رفتیم، اما در دوره جدید به سراغ خوانش اثر از سوی خود مؤلف رفته‌ایم و در سوی دیگر نیز به دنبال استعدادسنجی در صداهای خوب میان کودکان در مراکز کانون هستیم. خوشبختانه استعدادهای بسیار شاخصی هستند و حتی برخی از آنها در مراکز صداوسیما نیز مشغول به کارند.
او در ادامه و در پاسخ به پرداخت حق مؤلف در کتاب‌های الکترونیکی نیز گفت: در این مورد ما از برنامه‌های قراردادی که قبلاً امتحان خود را پس داده‌اند، استفاده میکنیم و بسیار دقیق و با وسواس این کار را انجام می‌دهیم تا حقی از مؤلفی ضایع نشود.
عرضه هزار عنوان کتاب کودک و نوجوان در غرفه کانون
محمددینی در پایان سخنان خود درباره غرفه کانون در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران اظهار کرد: در نمایشگاه، امسال هزار عنوان کتاب داریم. تعدادی کتاب نیز چاپ اولی هستند. از همه دعوت می‌کنم تا در نمایشگاه کتاب تهران به غرفه کانون سر بزنند. در طول مدت نمایشگاه ما هر روز پذیرای یکی از بزرگان ادبیات کودک و نوجوان خواهیم بود. رونمایی از کتاب نیز از دیگر برنامه‌های کانون در این ایام است.
سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران 19 تا 29 اردیبهشت 1403 در مصلی امام خمینی(ره) برگزار می‌شود و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز در این نمایشگاه با آثار خود حضور دارد.
انتهای پیام/
هوادار خاطی سپاهان ۱۰ سال محروم شد